Yaylama Dokunma

            Doğa talanının durmak bilmediği ülkemizde bugünlerde yıllardır süregelen davalara konu olan proje yeniden konuşulmaya başlandı: Yeşil Yol Projesi.

            Yeşil Yol Projesi Nedir?

            “Doğu Karadeniz Projesi (DOKAP) Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığınca sürdürülen Yeşil Yol Projesi ile Samsun, Tokat, Ordu, Giresun, Trabzon, Gümüşhane, Bayburt, Rize ve Artvin illerindeki turizm merkezlerinin üst kottan birbirine bağlanması amaçlanıyor.”[1]

            Projenin, turizm alanlarını birbirine bağlayarak bölgenin turizm potansiyelini artırmayı amaçladığı belirtiliyor. Samsun, Ordu, Giresun, Gümüşhane, Bayburt, Trabzon, Rize ve Artvin olmak üzere 8 ilin önemli yaylalarını ve turizm merkezlerini birbirine bağlayarak bölgeye gelen yerli ve yabancı turistlerin belirlenen güzergâh boyunca güvenli konforlu bir şekilde seyahat etmesine imkân sağlayan bir turizm projesi olan Yeşil Yol Projesi’nin, Doğu Karadeniz’e yeni canlılık ve şekil kazandıracak olduğu söyleniyor.[2]

Yargıda Yeşil Yol Projesi

            Projenin 5 yılı aşkın süredir devam eden davalarında, gerek halk direnişi gerek STK’lar tarafından gösterilen çabalar sonucu nihayet bazı olumlu sonuçlar alındı. Bazı davaları özetlemek gerekirse;

            2015 yılında ÇEHAV tarafından Rize İdare Mahkemesi’ne dava açıldı. Mahkeme, başvuru üzerine ‘Orman kesim izninin yürütmesini durdurma’ kararı verdi. Ancak, değişen mahkeme heyeti yürütmeyi durdurma kararını kaldırdı, yapılan itirazı da reddetti. Üst mahkemeye yapılan itiraz sonucu bilirkişi keşfi yapılmadan karar verildiği gerekçesiyle dosya iade edildi. Dosyayı yeniden ele alan Rize İdare Mahkemesi bölgede bilirkişi keşfi yapılmasını kararlaştırdı. Raporda, Yeşil yol projesinde kamu yararı olmadığı, planlama ilke ve esaslarına aykırılığına vurgu yapıldı, bölgenin, hiçbir inşaai faaliyete konu olmaksızın mutlak surette korunması gerektiğine yer verildi. Rize İdari Mahkemesi tarafların savunmalarını aldı, dava ile ilgili kararını açıkladı. Mahkeme açılan Yeşil Yol projesi iptal davası için bilirkişi raporuna rağmen ret kararı verdi. Mahkeme kararında, Yeşil Yol projesinin kamu yararı olduğuna dikkat çekti.[3]

            2011 yılında ise aynı proje hakkında TEMA, Ordu-Trabzon-Rize-Giresun-Gümüşhane-Artvin  1/100.000.lik  Çevre Düzeni Planı tadilatının  kısmen iptali için yürütmeyi durdurma istemli olarak 07.12.2011 tarihinde dava açmıştı. (Danıştay 6. Daire E.2011/9150)[4] Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, bilirkişi raporunda bölgedeki önemli doğa koruma alanları, su havzaları ve tarım alanlarını korumadığına vurgu yapılan 6 ilin Çevre Düzeni Planı’nın yürütmesini durdurma kararı verdi. Bu karar üzerine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 1/100.000 ölçekli 6 ilin Çevre Düzeni Planı’nı yeniden düzenleyerek onaylamıştı. 2016 yılında Tema ikinci kez ‘Çevre Düzeni Planı’nın iptali istemiyle Danıştay’a dava açmıştı.[5]

            2016’da açılan ikinci dava 2019 yılında olumlu kararla sonuçlandı.Önce Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu bu proje hakkında yürütmenin durdurulmasına karar verdi. Ardından Samsun İdare Mahkemesi İkinci İdari Dava Dairesi de Danıştay’ın kararını örnek göstererek yol yapılmasına izin veren Trabzon Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu’nun kararını iptal etti.[6]

            Mahkeme kararlarında; “… yolların, Kaçkarların ekolojik yapısını merasıyla, ormanıyla, dereleriyle büyük bir yıkıma uğrattığını; doğal sit alanı ve milli park olan bölgenin tehlike altında olduğuna…”, “… kendi özgün koşulları ve doğal çevresi ile yayla yerleşmelerinin öne çıkmaları yerine, yaylanın tanımı ve niteliğine aykırı bir biçimde yaylalar arasında yatay bir ilişki yaratarak yayla yerleşmelerinin özgünlüklerinin zayıflamasına sebebiyet vereceği…” ifadelerine yer verildi.[7]

Yargı Kararları Yok Sayıldı!

            Yargı sürecine karşın DOKA (Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı) “Yeşil Yol güzergâhındaki Kültür – Turizm Yatırımlarının Desteklenmesi Mali Destek Programı 2. Etap” kapsamında 30 Aralık 2019’da kâr amacı gütmeyen kurum ve kuruluşlara teklif çağrısında bulundu. Program amacının “bölgenin kültür ve turizm potansiyelini harekete geçirmek, bölgedeki ekonomik ve sosyal kalkınmaya katkı sağlamak” olduğu belirtildi. Bu süre daha sonra geçen mayıs ayına kadar uzatıldı. Rize İl Özel İdaresi de bu çağrı kapsamında bütçeye başvurmak için 6 Mart’ta karar aldı.[8]

            Danıştay’ın yürütmenin durdurulması kararına rağmen alınan devam kararı üzerine bölgede çalışmalara yeniden başlanması, siyasilerin ve yerel belediyelerin de desteğiyle sosyal medyada tepkilere yol açtı. Nitekim senelerdir çeşitli aksaklıklarla uzayan yargı sürecinde de çalışmalara devam edilmiş, bölgede birçok yayla iş makineleri tarafından talan edilmiş durumdadır. #YaylamaDokunma etiketi ile yeniden gündem olan Yeşil Yol Projesine tepkiler gün geçtikçe artmakta…

Hem Doğa Talanı Hem Anayasal Hak İhlali!

            Resmiyette görünen amaçlar farklı olsa da Yeşil Yol; tabiatın bir ticari meta haline getirilerek kapitalist düşünceye dayalı bir sistemde alışveriş malzemesi haline getirilmesidir. Doğa katliamının; “hizmet, yatırım, ekonomik kalkınma” gibi süslü ifadelerle meşrulaştırılmasıdır. Yeşil Yol Projesi; sermaye odaklı kaygılarla el değmemiş toprakların şirketlerin eline oyuncak diye verilmesidir.

            Anayasa 56. madde uyarınca: “Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir…” [9] Yalnızca anayasal haklarını savunan; temiz bir çevrede, Karadeniz’in el değmemiş yaylalarında hayatlarını sürdürmek isteyen halkın senelerdir süregelen bu doğa katliamında hukuksal süreçlerle oyalanması, kendi toprağını savunmak için bu projeye tepki gösteren vatandaşlar hakkında yaptırımlar uygulanması aynı zamanda insan haklarının da ihlalidir.

Toprak bir gün insanlığa tabiatın efendisi olmadığını hatırlatacak, zira bu topraklara bu kadar yük fazla.

“Yeryüzüne ve doğaya sahip olunabileceğini düşünmek kibirden başka bir şey değildir.”[10]

[1] http://bianet.org/bianet/cevre/227331-danistay-yesil-yol-a-dur-dedi

[2] http://www.firtinainisiyatifi.com/sayfa/yesil-yol-nedir–/84

[3] https://www.evrensel.net/haber/367490/yesil-yol-projesinin-iptali-icin-acilan-davaya-ret-karari-verildi

[4] http://www.tema.org.tr/web_14966-2_1/neuralnetwork.aspx?type=78

[5] https://siyasihaber4.org/danistay-yesil-yola-bir-kez-daha-dur-dedi

[6] https://gazetekarinca.com/2020/07/danistaydan-yesil-yol-projesine-durdurma-karari/

[7] https://www.sivilsayfalar.org/2020/08/11/yesil-yol-projesi-bolgenin-ekosistemine-zarar-veriyor/

[8] https://t24.com.tr/haber/danistay-in-durdurdugu-yesil-yol-projesinin-ikinci-etabina-butce-ayrildi,897209

[9] https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tc_anayasasi.maddeler?p3=56

[10] Joel Kovel, Doğanın Düşmanı, Metis Yayıncılık, İstanbul, 2005