Ekim 4, 2024
Bilim & Teknoloji

Gaslighting: En Tehlikeli Psikolojik Manipülasyon Biçimi

Gaslighting sinsi bir manipülasyon ve psikolojik kontrol biçimidir. Gaslighting kurbanları  sistematik ve kasıtlı olarak, genellikle kendileri hakkında doğru bildikleri şeyi sorgulamalarına sebep olacak şekilde yanlış bilgiye maruz bırakılırlar. Kendi hafızaları, algıları ve hatta akıl sağlıkları hakkında şüphe duyacak duruma gelirler. Zamanla, gaslighting uygulayan kişinin manipülasyonları daha karmaşık ve inandırıcı hâle gelerek kurbanın gerçeği görme ihtimalini giderek zorlaştırır. 

Gaslighting nasıl meydana gelir?

Gaslighting terimi 1938 tarihli “Gas Light” isimli bir oyun ve onun film uyarlamasından gelmektedir. Gaslighting, kişisel ve profesyonel ilişkilerde meydana gelebilmekte ve kurbanlar kimlik duyguları ile öz saygıları çerçevesinde benlikleri merkez alınarak hedeflenmektedir. Gaslighting uygulayan manipülatif kişi bunu ya kurbanları üzerinde güç elde etmek ya da basitçe bu eylemden sapkın bir şekilde zevk aldığı için gerçekleştirmektedir veya kurbanlarını duygusal, fiziksel veya finansal olarak kontrol etme istekleri vardır. 

Gaslighting nasıl başlar?

Gaslighting uygulayan kişi ile bir ilişki oldukça iyi başlamış gibi görünebilmektedir. İlk randevuda kurbanı övebilir ve anında onların güvenini kazanabilirler. Herhangi bir yakınlık kurulmadan önce gerçekleşen bu tarz bir dışa vurum, anında güven inşa etmektedir ve “sevgi bombardımanı” adı ile bilinen taktiğin bir parçasıdır. Kurban ne kadar çabuk aşık olursa, manipülasyonun bir sonraki aşaması o kadar hızlı başlayabilmektedir.

Gaslighting uygulayan kişinin taktikleri nelerdir?

Gaslighting uygulayan kişi başlangıçta basit şeyler hakkında yalan söyleyecektir ancak yanlış bilginin seviyesi arttıkça, kurbanı anlatılanları sorgularsa Gaslighting uygulayan kişi onu yalan söylemekle suçlayabilmektedir. Tipik olarak, kurbanın kafasını karıştırmak için nadiren olumlu destek uygularlar ancak aynı zamanda başkalarını hatta kendi arkadaşlarını ve ailesini, kendisinin yalan söylediğini veya kuruntusal olduğunu söyleyerek kurbanın aleyhine çevirmek için girişimlerde bulunabilirler.  

Gaslighting’e maruz kaldığınızı nasıl anlarsınız?

Kurban, Gaslighting uygulayan kişi tarafından hatırladığı, düşündüğü ve hissettiklerinin yanlış olduğu şeklinde ısrara uğradıkça artan bir şekilde kendinden şüphe etmeye başlar. Manipülatif kişi daha hassas alanlarda yalan söyleyerek kurbanın temel unsurlarını bozmayı ve çarpıtmayı, kurbanı yıpratmayı, kafa karışıklığı yaratmayı ve onları Gaslighting uygulayan kişinin gerçeklik algısına güvenmeye zorlamayı amaçlamaktadır.

Gaslighting kasıtsız bir eylem midir?

Bir kişinin başka bir bireyi bunu yaptığının farkında olmadan manipüle etmesi mümkündür. Ancak yine de önemli olan, Gaslighting uygulayan kişi bu gerçeği açıkça ifade edemese veya farkında olmasa da kurbanının zihni ve davranışları üzerinde kontrol sahibi olmaktan zevk alıyor olmasıdır. Bazı kişiler manipülatif davranışlarda bulunmaktadır çünkü kendileri çocukken sıklıkla, genellikle ebeveynlerinde tanık olmuşlardır. Gaslighting uygulayan kişinin özfarkındalık seviyesine bakılmaksızın, davranışı asla kabul edilebilir değildir ve olayın bilinmezliği manipülatif eylemler için bir bahane olarak kabul edilmemelidir.  

Gaslighting uygulayan kişinin nasıl farkına varılır? 

Gaslighting çoğu kişinin tahmin edebileceğinden daha etkili ve başarılı olabilmektedir. Hemen hemen herkes, tarih boyunca uygulanan ve günümüzde de istismarcılar, diktatörler, narsistler ve tarikat liderleri tarafından uygulanmaya devam edilen Gaslighting taktiklerine karışı savunmasız olabilmektedir. Gaslighting’i en etkili şekilde uygulayan kişiler genelikle tespit edilmesi en zor kişilerdir;  kurbanlarının eylemleri ve akli durumları tarafından en iyi şekilde ayırt edilebilirler.

Gaslighting’i kim uygular?

Bu taktiği uygulayan kişilerde genellikle kişilik bozukluğu ile narsistik kişilik bozukluğu mevcuttur ve psikopatik liderler bunların arasında yer almaktadır. Manipülatörler kurbanlarına farklı dünyanın geri kalanına farklı bir yüzlerini gösterme eğilimindedir bu da kurbanlarını, eğer yardım isteme eğiliminde bulunurlarsa onların manipüle veya duygusal olarak istismar edildiklerine kimsenin inanmayacağı fikrine yöneltmektedir. Gaslighting uygulayan kişiler taktiklerini tipik olarak çeşitli ilişkilerde tekrarlarlar.  

Gaslighting ve Manipülasyon arasındaki fark nedir? 

Manipülasyon Gaslighting’in temel bir parçasıdır ancak manipülasyon oldukça yaygın bir taktiktir ve neredeyse herkes Gaslighting uygularken bunu yapmaya yatkındır ancak Gaslighting uyguayan kişiler çok daha nadirdir. Çocuklar ebeveynlerini küçük yaşlarda manipüle etmeye çalışmakta, pazarlamacılar tüketicileri manipüle etmeyi amaçlamaktadır ancak, Gaslighting karşısındaki kişiyi yalnızca etkileme değil kontrol etme amacı taşıyan istismarcı davranış modeli taşımaktadır.

Gaslighting ile Narsisizm arasındaki fark nedir?

Gaslighting narsistik kişiliğin bir parçası olabilmektedir ancak narsistik kişilik bozukluğunun temel bir özelliği değildir.  Bir narsist kişilik kendini öne çıkarma eğiliminde olabilmekte ve başkalarına karşı kendini üstün hissedebilmektedir ancak Gaslighting uygulayan kişi karşısındaki kişinin kendi özdeğerini sorgulatmayı amaçlamaktadır.

Gaslighting uygulayan kişiyi terk etmek

Gaslighting uygulayan kişinin temel amacı kurbanını elinde tutmaktır. Eğer kurban istismarcısı ile aynı fikirde olmaz yada onu sorgularsa, o kişi kendisini sanki kurbanı tarafından mağdur duruma düşürülen biri olarak göstermeye çalışabilmektedir. Alternatif olarak, olumlu destek ile partnerlerini cezbetmeye çalışabilmektedirler.  Çoğu insan eninde sonunda Gaslighting uygulayan kişinin etkisinden kaçmanın bir yolunu bulmaktadır, yeni bir hedef bulmak için manipüle edilen kişiden ayrılmak genellikle akıllarında başka bir kurban var anlamına gelmektedir.

“Hoovering” nedir?

Biri Gaslighting uygulayan kişiyi terk etmek istediğinde, bu kişiler ismini elektrikli süpürgeden alan ve “hoovering” adı verilen taktiği uygulamaya çalışabilmektedir. Bu kişiler kurbanlarına onları ne kadar çok sevdiğini söylecekler ve onların tüm pozitif özelliklerini öveceklerdir. Ayrıca aralarındaki şeylerin nasıl değişeceğini söyleyeceklerdir. Ancak kurbanları kalmayı kabul ettiği anda, her şey eski hâline geri dönme eğiliminde olacaktır.

Gaslighting kurbanı nasıl değiştirir?

Gaslighting psikolojik olarak yıkıcı olabilmektedir. Güveni yerle bir edebilmekte, bir kişinin insanların genellikle iyi olduğu görüşününü tersine çevirebilmekte ve onlara yakın olan herkesten şüphelenme eğilimi yaratabilmektedir. Gaslighting uygulayan bir kişinin kurbanı olmak, kişinin kendine olan güvenini sarsmakta ve kendileri hakkında bir zamanlar değer verdikleri şeyleri unutmalarına sebep olmaktadır; sonuç olarak, başkalarına çok güvenen, hassas veya başkasına muhtaç olduğu için birinin kendini suçlaması gayet kolaydır. Bu deneyim kurbanın bir daha asla bir ilişki içerisinde olmak istememesine sebep olabilmektedir.

Bu konuda geri bildirim bırakın

  • Değerlendirme

artıları

+
Alan Ekle

eksiler

+
Alan Ekle